Belgisch Historisch Centrum voor Scouting
CHBS
Volg ons op Facebook :
logo facebook

Geschiedenis van de Scoutsbeweging in België

Scouting is een jeugdbeweging die in 1907 door de Britse officier Robert Baden-Powell werd opgericht en initieel voor tienerjongens was bestemd. De jeugdbeweging was erop gericht de burgerzin van de jongeren te ontwikkelen door hun karakter te vormen. Volgens Baden-Powell gebeurt dit opleidingsproces door de fysieke en mentale gezondheid, de concrete intelligentie, de manuele handigheid, het persoonlijk karakter en de spirituele dimensie van elk individu te ontwikkelen. Om die opleiding concreet  in de praktijk om te zetten, maakt Baden-Powell gebruik van spelvormen, een patrouillestelsel en een systeem van badges, wat de geleidelijke ontwikkeling van de jongeren stimuleert doordat ze zichzelf opvoeden, verantwoordelijkheid leren nemen en spelenderwijs worden opgeleid. Dat de volledige opleiding in de openlucht en in de natuur plaatsvindt geeft de leermethode een aantrekkelijk kader.

De scoutsbeweging verspreidt zich in de Engelse kolonies en  over het Kanaal en de Atlantische Oceaan als een lopend vuurtje. Daar worden heel wat pluralistische en confessionele verenigingen opgericht die vandaag kunnen worden ondergebracht binnen de World organization of Scout Movement (WOSM). In België doet de scoutsbeweging zijn intrede vanaf 1910 met de oprichting van de eerste pluralistische scoutsvereniging, de Boy-Scouts de Belgique (BSB). Twee jaar later, in 1912, storten de katholieken zich op hun beurt in het avontuur met de oprichting van de Belgian Catholic Scouts (BCS) die vanaf 1913 de naam Baden Powell Belgian Boy-Scouts (BPBBS) krijgen.

De jaren ’20 blijken vooral een oprichtingsperiode voor deze twee bewegingen. Ze moeten niet alleen een publieke opinie in toom zien te houden die hen vijandig gezind is, maar ook hun methodes moeten uitgediept worden, in het bijzonder na de oprichting van de Welpen, scouting voor de allerkleinsten, in 1916 (8-12 jaar) en de Rovers voor de oudste leeftijdsgroep (18 jaar en ouder) in 1920. Om de ontwikkeling van de jeugdbeweging in Vlaanderen te bevorderen beslissen ook de katholieke scouts om zich in twee autonome talige vleugels op te splitsen vanaf 1929. Op dat moment ontstaan dan ook de Fédération des Scouts Catholiques (FSC) voor de Franstaligen en het Vlaams Verbond der Katholieke Scouts (VVKS) voor de Nederlandstaligen. Door deze ontwikkelingen slagen de pluralistische en katholieke scouts erin grote vorderingen te maken in de loop van de jaren ’30, net zoals dat ook tijdens de Tweede Wereldoorlog het geval was, waar alle bewegingen in vijf jaar hun ledenaantal ongeveer zagen verdubbelen en er zo in 1945 een totaal van 45 000 scouts werd bereikt.

In de periode onmiddellijk na de oorlog daarentegen volgt er een daling en zelfs een stevige terugval van het aantal scoutsleden die aansleept tot in het begin van de jaren ’50. Van dan af neemt het ledenaantal van de beweging weer toe tot in de tweede helft van de jaren ’90. Intussen beslissen de pluralistische scouts en gidsen in 1945 om zich te verenigen en zo de Belgische Boy-Scouts en Girl-Guides (BSB-GGB) op te richten, een nationaal verbond dat 21 jaar zou standhouden tot een taalsplitsing in 1966 zich aandient. De Franstaligen zullen van dan af de Féderation des Eclaireurs et des Eclaireuses (FEE) vormen, wat sinds 1922 de vereniging van Scouts et Guides Pluralistes (SGP) van België is geworden, terwijl de Nederlandstaligen zich verenigen in een Federatie voor open Scoutisme (FOS). Die eerste educatieve groepering krijgt in 1973 navolging wanneer de Nederlandstalige katholieke scouts beslissen om samen te gaan met hun vrouwelijke katholieke collega’s. Die laatste hadden zich van hun Franstalige tegenhangers afgesplitst in 1961. Zo werd het Vlaams Verbond van Katholieke Scouts en Meisjesgidsen (VVKSM) gevormd.

De jaren ’60 en ’70 brengen ingrijpende veranderingen met zich mee die zich onder meer vertalen in de oprichting van nieuwe secties (onder andere voor de 6- tot 8-jarigen en voor de meer specifieke groep van 16- tot 18-jarigen) en  de introductie van nieuwe pedagogische methodes net als de invoering van een gemengde leiding en de vermenging van jongens en meisjes tijdens de opleiding. Naar aanleiding van de groeiende secularisering van de samenleving matigen ook de katholieke bewegingen hun specifieke religieuze aard ten voordele van een meer gepersonaliseerde, open, spirituele opleiding. Het is op grond daarvan dat de katholieke Franstalige scouts in 1999 hebben beslist om hun naam te veranderen naar Les Scouts – Féderation catholique des Scouts Baden-Powell de Belgique (FCS), en dat VVKSM in 2006 wordt omgedoopt tot Scouts en Gidsen Vlaanderen.

Sinds 1 september 2008 hebben Les Scouts, vroeger FSC, definitief de “C” uit hun naam weggelaten en zijn ze zo la Féderation des Scouts Baden-Powell de Belgique geworden. Die evolutie, die in 1999 werd ingezet, is het resultaat van een lang proces dat bijvoorbeeld in de verf werd gezet door het uittreden uit la fédération du Conseil de la Jeunesse Catholique in het begin van de jaren 2000. Dat heeft de beweging ertoe aangezet om in een eerste fase de christelijke origine in haar benaming af te zwakken en later zelfs volledig te doen verdwijnen.

Gidsen- en Scoutsbeweging in België (GSB), die de verschillende scouts en gidsen verenigt die door de wereldwijde instanties zijn erkend, liet in 2007 een ledenaantal van 150 000 jongeren optekenen (179.000 in 2018, zie http://guiding-scouting.be/). Uit deze cijfers blijkt dat de Belgische jeugd een van de hoogste percentages “Scoutisering” in Europa heeft.

Parallel met deze erkende bewegingen zijn er ook kleinere federaties of zeer kleine groepen van onafhankelijke scouts in onze regio’s ontstaan. Doordat deze groepen een verschillende achtergrond of doel hebben, tellen ze meestal slechts een beperkt aantal leden. De Belgische sectie van de Association des Guides et Scouts d’ Europe (AGSE), een katholieke strekking, is de belangrijkste van deze federaties.

Thierry SCAILLET


Links naar de scoutsverbonden die deel uitmaken van Guiding en Scouting in België :

FOS Open Scouting

Scouts et Guides Pluralistes

Les Scouts – Fédération des Scouts Baden-Powell de Belgique

Scouts en Gidsen Vlaanderen